Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego XXIV, Kraków 2021

Paweł Cichoń

dr hab., Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

ORCID: 0000-0001-8619-9839

Zmiany prawnoustrojowe w „napoleońskim” Krakowie w latach 1809–1815

s. 31-48

DOI: 10.48269/2450-6095-sdpipp-24-002

Streszczenie

Artykuł prezentuje zmiany prawnoustrojowe, jakie wprowadzono w Krakowie w okresie jego przynależności do Księstwa Warszawskiego (1809–1815). W tym czasie Kraków należał do „napoleońskiej” Europy. W artykule opisano zmiany urzędowej nazwy, statusu i podziału administracyjnego Krakowa, zmiany w administracji i sądownictwie, które bezpośrednio dotyczyły też Krakowa, a wynikały z wprowadzania w nim rozwiązań prawnych obowiązujących w Księstwie Warszawskim, opartych na wzorcach francuskich. Przedstawiono też status prawny ludności żydowskiej zamieszkującej w tym okresie w Krakowie. W zakończeniu wskazano na konsekwencje prawne, polityczne i społeczne przynależności Krakowa do Księstwa Warszawskiego.

Słowa kluczowe: Kraków, Księstwo Warszawskie, zmiany prawnoustrojowe, administracja, sądownictwo

Summary

Systemic and legal changes in “Napoleonic” Krakow in 1809–1815.

The article presents the systemic and legal changes introduced in Kraków during its affiliation to the Duchy of Warsaw (1809–1815). At that time, Kraków belonged to the “Napoleonic” Europe. The article describes changes in the official name, status and administrative division of Kraków, changes in the administration and judiciary, which also directly affected Kraków, and resulted from the introduction of legal solutions in the Duchy of Warsaw, based on French standards. The legal status of the Jewish population living in Kraków at that time was also presented. At the end, the legal, political and social consequences of Kraków’s membership in the Duchy of Warsaw were indicated.

Key words: Kraków, Duchy of Warsaw, the systemic and legal changes, administration, judiciary

Bibliografia / Bibliography
Materiały źródłowe
Dziennik Praw [Księstwa Warszawskiego], t. 2: [1810–1812].
Kalendarzyk polityczny pijarski na rok 1811.
Kalendarzyk polityczny na rok 1810.
Kalendarzyk polityczny pijarski na rok przestępny 1812.
Kalendarzyk polityczny pijarski na rok 1814.
Rys historyczny kampanii odbytej w 1809 r. w Księstwie Warszawskim pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego. Z dopełnieniami obejmującemi urzędowe akta, rozkazy dzienne, korespondencye, mowy i poezye, Poznań 1869.
Ustawodawstwo Księstwa Warszawskiego. Akty normatywne władzy najwyższej, t. 2: 1809–1810, oprac. W. Bartel, J. Kosim, W. Rostocki, PWN, Warszawa 1964.
Władykowa J., Inwentarz zespołu akt: Urząd Policji miasta Krakowa z lat 1809–1811, [mps], 1952, s. 1–3, Archiwum Narodowe w Krakowie, Oddział III.
Opracowania
Baczkowski M., W cieniu napoleońskich orłów. Rada Municypalna Krakowa 1810–1815, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków 2010.
Baczkowski M., Koncepcje ugody austriacko-polskiej w latach 1790–1815. Niezrealizowana szansa porozumienia?, „Studia Historyczne” 2011, R. LIV, z. 2 (214)
Baczkowski M., Kraków jako ośrodek wspomagający wielką armię podczas wyprawy na Rosję w 1812 roku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2013, t. 140, z. 1: Rok 1812. Studia z dziejów polityczno-militarnych, s. 85–95.
Baczkowski M., Antoni Morbitzer jako prezes Krakowskiej Rady Municypalnej (1812–1815), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2013, t. 140, z. 3, s. 267–277.
Bereza A., Pozycja monarchy w Księstwie Warszawskim, „Studia Iuridica Lublinensia” 2012, t. 18, s. 9–21.
Chmiel A., Ustrój Miasta Krakowa w XIX wieku (w zarysie), [w:] Kraków w XIX w., t. 1, Kraków 1932 (Biblioteka Krakowska nr 72).
Chudzio H., Kraków „stolicą” Księstwa Warszawskiego. Ostatnie miesiące potylżyckiego państwa, [w:] Kraków. Studia z dziejów miasta. W 750. rocznicę lokacji, red. J. Rajman, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2007.
Czubaty J., Księstwo Warszawskie (1807–1815), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego Warszawa 2011.
Cichoń P., Początki nauczania administracji w Księstwie Warszawskim, [w:] W kręgu nowożytnej i najnowszej historii ustroju Polski. Księga dedykowana profesorowi Marianowi Kallasowi, red. S. Godek, D. Makiłła, M. Wilczek-Karczewska, InterLeones Halina Dyczkowska, Warszawa 2010.
Daszyk K.K., „Odzyskujemy ojczyznę…”. Galicjanie wobec przyłączenia ich kraju do Księstwa Warszawskiego, [w:] Galicja w Księstwie Warszawskim. 200. rocznica, red. H.W. Żaliński, H. Chudzio, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2009.
Dutkowa R., Szkolnictwo Krakowa w czasach Księstwa Warszawskiego, [w:] Kraków w czasach Księstwa Warszawskiego. Materiały Sesji Naukowej z okazji Dni Krakowa w roku 1988, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1989.
Filipiak Z., Ograniczenia praw politycznych i cywilnych ludności żydowskiej w Księstwie Warszawskim, „Studia Iuridica Toruniensia” 2010, t. VI, s. 5–30.
Filipiak Z., Kwaterunek wojskowy w domach prywatnych Księstwa Warszawskiego. Regulacje prawne, „Studia Iuridica Toruniensia” 2011, t. IX, s. 215–229.
Grochulska B., Handel zagraniczny Księstwa Warszawskiego. Z badań nad strukturą gospodarczą, PWN, Warszawa 1967.
Jakimyszyn A., Żydzi krakowscy w dobie Rzeczypospolitej Krakowskiej. Status prawny –przeobrażenia gminy – system edukacyjny, Wydawnictwo Austeria, Kraków–Budapeszt 2008.
Kallas M., „Dziennik Departamentowy Krakowski” (1812–1815) na tle wydawnictw urzędowych z czasów Księstwa Warszawskiego, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1972, t. 11, z. 3, s. 317–327.
Kallas M., Organy administracji terytorialnej w Księstwie Warszawskim, Wydawnictwo UMK, Toruń 1975.
Kłosowicz R., Wieliczka i jej żupa solna w okresie dwuwładzy Księstwa Warszawskiego i cesarstwa austriackiego w latach 1809–1813, [w:] Galicja w Księstwie Warszawskim. 200. rocznica, red. H.W. Żaliński, H. Chudzio, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2009.
Kowalczyk R.W., „Polityka solna” w Księstwie Warszawskim w latach 1807–1815, „Przegląd Historyczny” 2009, t. 100, z. 4, s. 761–780.
Krzos K., Z księciem Józefem w Galicji w 1809 roku. Rząd Centralny Obojga Galicji, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1967.
Knopp T., Prefekci Księstwa Warszawskiego. Przyczynek do portretu zbiorowego, „Studia Historyczne” 2012, R. LV, z. 3–4, s. 357–370.
Malec D., Wprowadzenie Kodeksu Napoleona w Departamencie Krakowskim Księstwa Warszawskiego w świetle relacji „Gazety Krakowskiej”, [w:] Regnare, gubernare, administrare.
Prawo i władza na przestrzeni wieków. Prace dedykowane profesorowi Jerzemu Malcowi z okazji 40-lecia pracy naukowej, red. A. Dziadzio, S. Grodziski, Oficyna Wydawnicza AFM Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków 2012.
Małecki J.M., Kraków jako wolne miasto handlowe, [w:] Kraków w czasach Księstwa Warszawskiego. Materiały Sesji Naukowej z okazji Dni Krakowa w roku 1988, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1989.
Namysłowski W., Milicya Wolnego Miasta Krakowa 1815–1846, Kraków 1913.
Pawłowski B., Historia wojny polsko-austriackiej 1809 roku, Wydawnictwo Napoleon V, Oświęcim 2019 [reedycja wydania z 1935].
Sobociński W., Historia ustroju i prawa Księstwa Warszawskiego, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Toruń 1964.
Zgórniak M., Kraków a operacje wojenne Księstwa Warszawskiego, [w:] Kraków w czasach Księstwa Warszawskiego. Materiały Sesji Naukowej z okazji Dni Krakowa w roku 1988, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1989.

Spis treści