Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego XXVII, Kraków 2024

Maciej Rakowski

dr hab., prof. UŁ, Uniwersytet Łódzki

ORCID: 0000-0001-7378-9311

Odwołania do historii ustroju Polski podczas posiedzeń Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego i jej podkomisji

s. 13-36

DOI: 10.48269/2450-6095-sdpipp-27-001

Streszczenie

Przedmiotem opracowania są prace Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego nad konstytucją z 1997 r. Celem badań było ustalenie, w jakim zakresie posłowie, senatorowie i inni uczestnicy obrad w swoich wypowiedziach na posiedzeniach komisji i jej podkomisji sięgali do polskich doświadczeń ustrojowych. Odwołania do przeszłości były częste, przy czym chętniej przypominano treść norm prawnych, niż oceniano ich funkcjonowanie w praktyce. Sięgano nawet do odległej przeszłości, czyli do organizacji państwa w średniowieczu, ale zdecydowanie najczęściej wypowiadano się o ustroju II Rzeczypospolitej, zwłaszcza o rozwiązaniach przyjętych w konstytucji marcowej. Nie budzi wątpliwości, że wiedza o historii ustroju Polski okazała się potrzebna i przydatna w pracach nad obecnie obowiązującą konstytucją, której twórcy w dziejach państwa poszukiwali inspiracji (zwłaszcza dla treści preambuły) oraz legitymizacji dla proponowanych rozwiązań.

Słowa kluczowe: Komisja Konstytucyjna Zgromadzenia Narodowego, konstytucja RP z 1997 r., projekty konstytucji z 1997 r., historia ustroju Polski

Summary

References to the history of the Polish political system during meetings of the Constitutional Committee of the National Assembly and its subcommittees

The subject of the study is the work of the Constitutional Committee of the National Assembly on the constitution of 1997. The aim of the research was to determine how often the deputies, senators and other persons participating in the meetings of the committee and its subcommittees referred to the Polish constitutional experience. References to the past were frequent, and the content of legal norms was recalled more often than their functioning in practice. Even the organization of the state in the Middle Ages was referred to, but the most frequently discussed was the political system of the Second Polish Republic, especially the March Constitution of 1921. There is no doubt that knowledge about the history of Poland’s political system turned out to be necessary and useful in the work on the current constitution, whose creators in the history of the country looked for inspiration (especially discussing the preamble) and legitimization for the proposed regulations.

Key words: Constitutional Committee of the National Assembly, Polish constitution of 1997, draft constitutions of 1997, history of the Polish political system

Bibliografia / Bibliography
Akty prawne
Ustawa konstytucyjna z 23 kwietnia 1992 r. o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 1992 r., nr 67, poz. 336.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 października 1992 r. w sprawie wyboru posłów do składu Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego i uchwała Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 października 1992 r. w sprawie wyboru senatorów do składu Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, „Biuletyn” nr I, Komisja Konstytucyjna Zgromadzenia Narodowego, Warszawa 1993.
Uchwała Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego z dnia 13 stycznia 1993 r. Regulamin Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, „Biuletyn” III, Komisja Konstytucyjna Zgromadzenia Narodowego, Warszawa 1993.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 października 1993 r. w sprawie wyboru posłów do składu Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego i uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 października 1993 r. w sprawie wyboru senatorów do składu Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, „Biuletyn” I/II, Komisja Konstytucyjna Zgromadzenia Narodowego, Warszawa 1994.
Uchwała Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego z dnia 18 stycznia 1994 r. Regulamin Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, M.P. z 1994 r., nr 8, poz. 62.
Ustawa konstytucyjna z 22 kwietnia 1994 r. o zmianie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 1994 r., nr 61, poz. 251.

Źródła drukowane
Materiały z prac parlamentarnych
Protokoły posiedzeń Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego: Podkomisji Organów Władzy Ustawodawczej, Wykonawczej i Samorządu Terytorialnego, Podkomisji Redakcyjnej, Zagadnień Ogólnych i Przepisów Wprowadzających Konstytucję, Podkomisji Podstaw Ustroju Politycznego i Społeczno-Gospodarczego, Podkomisji Praw i Obowiązków Obywateli, Podkomisji Instytucji Ochrony Prawa i Organów Wymiaru Sprawiedliwości publikowane w:
„Biuletyn” nr VI–VIII, Komisja Konstytucyjna Zgromadzenia Narodowego [KKZN], Warszawa
1994.
„Biuletyn” nr X–XI, KKZN, Warszawa 1994–1995.
„Biuletyn” nr XII, XVI, XVIII–XV, KKZN, Warszawa 1995.
„Biuletyn” nr XXVII–XXVIII, KKZN, Warszawa 1995–1996.
„Biuletyn” nr XXIX–XXX, XXXIV–XXXV, XVII–XXXVIII, KKZN, Warszawa 1996.
„Biuletyn” nr XL–XLI, KKZN, Warszawa 1996–1997.
„Biuletyn” nr XLIII–XLVI, KKZN, Warszawa 1997.
Wszystkie protokoły z prac komisji z okresu od 9 listopada 1993 r. do 26 marca 1997 r. publikowane były w wydawnictwie ciągłym „Biuletyn” (nr I–XLVI) Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, dostępne na: https://bs.sejm.gov.pl/F?func=direct&doc_number=000007248&CON_LNG=POL&local_base=bis01.

Literatura
Chruściak R., Przygotowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. – przebieg prac parlamentarnych, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1997.
Chruściak R., Osiatyński W., Tworzenie konstytucji w Polsce w latach 1989–1997, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2001.
Mojak R., Geneza, prawnoustrojowe zasady i prawne procedury tworzenia i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018, nr 4(40), s. 97–135.
Skorut P., Odwołania do Konstytucji RP z 17 marca 1921 roku i ewolucja rozwiązań konstytucyjnych w projektach ustawy zasadniczej RP z lat 90. XX wieku. Analiza zagadnienia na wybranych przykładach, „Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne” 2021, t. XXX, s. 121–142.
Zaleśny J., Tworzenie Konstytucji z 1997 roku. Przejaw kooperacji czy rywalizacji elit politycznych?, „Przegląd Sejmowy” 2017, nr 6(143), s. 177–206.

Spis treści