Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego XXIII, Kraków 2020

Wojciech Święch

doktorant, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

ORCID: 0000-0002-6664-1674

Kwestia zaopatrzenia inwalidów wojennych z byłej Ukraińskiej Republiki Ludowej w II Rzeczpospolitej w latach 1921–1927

s. 55-69

DOI: 10.34697/2450-6095-sdpipp-23-003

Streszczenie

Głównym celem artykułu jest analiza problematyki dotyczącej zaopatrzenia inwalidów wojennych z byłej Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL), którzy walczyli u boku Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej. Po zakończeniu działań wojennych wraz z innymi żołnierzami URL zostali oni internowani w Polsce. Po likwidacji obozów internowania w 1924 r. znaleźli się w trudnej sytuacji. Jednak dopiero w 1927 r. zrównano ich w prawach z polskimi inwalidami wojennymi. Niniejszy artykuł ukazuje proces legislacyjny, który doprowadził do wydania rozporządzenia w tej sprawie. Ukazuje również motywy, jakimi kierowały się polskie władze.

Słowa kluczowe: wojna polsko-bolszewicka, II Rzeczpospolita, Ukraińska Republika Ludowa, ukraińscy inwalidzi wojenni

Summary

The issue of supplying war invalids from the former Ukrainian People’s Republic in the Second Polish Republic in 1921–1927

The main purpose of the article is to analyze the issues regarding the supply of war invalids from the former Ukrainian People’s Republic who fought alongside the Polish Army in the Polish-Soviet war. After the end of hostilities, they were interned in Poland along with other soldiers of the Ukrainian People’s Republic. After the liquidation of internment camps in 1924, they found themselves in a difficult situation. However, it wasn’t until 1927 that they were equated with Polish war invalids. This article shows the legislative process that led to the issue of a regulation on this matter. It also shows the motives of the Polish authorities.

Key words: Polish-Soviet war, Second Polish Republic, the Ukrainian People’s Republic, Ukrainian war invalids

Bibliografia / Bibliography
Źródła archiwalne
Archiwum Akt Nowych w Warszawie, zespół Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, sygn. 519: Projekty ustawodawcze wnoszone przez Ministerstwo Pracy [i Opieki Społecznej].

Opracowania
Bonusiak W., Druga Rzeczpospolita (1918–1939), Rzeszów 2011.
Gluziński T., Sprawa ukraińska, Warszawa 1937.
Grata P., Koncesje handlowe jako forma aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych w II Rzeczypospolitej, „Polityka i Społeczeństwo” 2013, nr 2, s. 88–100.
Humeniuk O., Ukraińska emigracja studencka w Polsce w latach 1920–1930, [w:] Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2009. Referaty, red. Ł. Kamiński, T. Kozłowski, Warszawa 2010.
Karpus Z., Jeńcy i internowani rosyjscy i ukraińscy na terenie Polski w latach 1918–1924, Toruń 1991.
Karpus Z., Ukraiński sojusznik Polski w wojnie 1920 roku. Walka oddziałów Ukraińskiej Republiki Ludowej u boku Wojska Polskiego i ich dalsze losy, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, nr 7–8 (116–117), s. 16–33.
Kutyłowski B., Sprawa ukraińska. Szkic polityczny, Warszawa 1920.
Leczyk M., Druga Rzeczpospolita 1918–1939. Społeczeństwo, gospodarka, kultura, polityka, Warszawa 2006.
Leinwand A.J., Walka dyplomatyczna Polski o Galicję Wschodnią 1918–1923, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2011, t. XLVI, s. 85–98.
Majewski M.Ł., Ukraińska emigracja polityczna w powiecie piotrkowskim w latach 1920–1939, „Історичний архів. Наукові студії” 2015, nr 15, s. 77–93.
Marszał M., Rzecznicy polsko-ukraińskiego porozumienia 1918–1939, [w:] Na szlakach zgody. Rzecznicy polsko-ukraińskiego porozumienia 1918–1939, red. M. Marszał, Polkowice 2013, s. 7–40.
Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty: 1912 – styczeń 1924, [oprac.] K.W. Kumaniecki, Warszawa–Kraków 1924.
Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski, t. 2: 1914–1939, Gdańsk 1990.
Roszkowski W., Historia Polski 1914–1990, Warszawa 1992.
Wiszka E., Emigracja ukraińska w Polsce 1920–1939, Toruń 2005.
Zygmański M., Emigracja ukraińska orientacji petlurowskiej w II Rzeczypospolitej, „Dzieje Najnowsze” 2001, nr 3, s. 145–150.

Akty prawne
Umowa o preliminaryjnym pokoju i rozejmie między Rzecząpospolitą Polską z jednej a Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Rad i Ukraińską Socjalistyczną Republiką Rad z drugiej strony, podpisana w Rydze dnia 12 października 1920 r., Dz.U. z 1921 r., nr 28, poz. 161.
Ustawa z dnia 18 marca 1921 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i ich rodzin oraz o zaopatrzeniu rodzin po poległych i zmarłych, których śmierć znajduje się w związku przyczynowym ze służbą wojskową, Dz.U. z 1921 r., nr 32, poz. 195.
Rozporządzenie wykonawcze Ministra Spraw Wojskowych, Ministra Skarbu i Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 10 stycznia 1923 r. do ustawy z dnia 18 marca 1921 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i ich rodzin, oraz o zaopatrzeniu rodzin po poległych i zmarłych, których śmierć znajduje się w związku przyczynowym ze służbą wojskową, tudzież do ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r., zmieniającej niektóre postanowienia ustawy z dnia 18 marca 1921 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i ich rodzin, oraz o zaopatrzeniu rodzin po poległych i zmarłych, których śmierć znajduje się w związku przyczynowym ze służbą wojskową, Dz.U. z 1923 r., nr 20, poz. 132.
Ustawa z dnia 11 grudnia 1924 r. o przyznawaniu darów z łaski, Dz.U. z 1925 r., nr 2, poz. 12.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 10 czerwca 1927 r. zmieniające zakres uprawnionych w myśl ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i ich rodzin oraz o zaopatrzeniu rodzin po poległych i zmarłych lub zaginionych bez własnej winy, których śmierć, względnie zaginięcie, pozostaje w związku przyczynowym ze służbą wojskową, Dz.U. z 1927 r., nr 54, poz. 475.
Rozporządzenie Ministrów: Spraw Wojskowych, Skarbu oraz Pracy i Opieki Społecznej z dnia 9 listopada 1927 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 10 czerwca 1927 r. zmieniającego zakres uprawnionych w myśl ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i ich rodzin oraz o zaopatrzeniu rodzin po poległych i zmarłych lub zaginionych bez własnej winy, których śmierć, względnie zaginięcie, pozostaje w związku przyczynowym ze służbą wojskową, Dz.U. z 1927 r., nr 103, poz. 898.

Spis treści